بهترین ها

بهترین روز :روز جمعه  است  

بهترین ماه : ماه مبارک رمضان است  

بهترین دین : اسلام است

بهترین موجود ک انسان است

بهترین شبها : شب قدر است

بهترین باغ : بهشت است

بهترین  کتاب : قرآن است

بهترین خانه : کعبه است

بهترین جمله  : لااله الا الله است

بهترین زن : حضرت فاطمه زهرا (س) است

بهترین مذهب : شیعه دوازده امامی است

بهترین مال :مال حلال است

بهترین خوردنی :عسل است

بهترین نوشیدنی : شیراست

بهترین عید : عید غدیر خم است

بهترین نام : نام گرامی رسول اکرم (ص) «محمد » است

بهترین رنگ : رنگ سفد است

بهترین واجب : نماز است

بهترین نمازها : نماز جماعت  است

بهترین کارخیر: فریاد رسی دادخواهان است

 بهترین عملها : نماز اول وقت است

بهترین فرزند : فرزند صالح است

 بهترین گل : گل محمئی است

بهترین دوست : کتاب است

بهترین سنگ : حجرالاسود است 

ماه مبارک رمضان

بسم الله لرحمن الرحیم

اِنَّ لِرَبِّکُم فی اَیّامِ  دَهرِ کُم نَفَحاتٍ اَلا فَتُعَرَّضُوا لَها

نسیم های رحمت پروردگار در روزگار شما می وزد . آگاه باشید و دلهای خویش را در معرض آن نسیم ها قرار دهید .

ماه رمضان ، ماه خدا، ماه نزول قرآن و ماه کنترل اعضاء وجوارح از گناه و معصیت است .ماه بازگشت به خویشتن وخداست . ماهی است که درآن باید از همه بدیها کناره گرفت  وبه اعمال و رفتار پسندیده دست یازید .ماه رمضان ، ماه نجات از آتش و  ورود به بهشت است که به فرموده پیامبر اسلام (ص) در این ماه درهای دوزخ بسته ، و درهای بهشت  به روی بندگان  باز می شود . منادی هر شب ندا سر می دهد که :« هَل مِن تائبٍ؟ هَل مَن سائلٍ ؟هَل مَن مُستَغفِرٍ ؟آیا توبه کننده ای هست ؟ آیا سؤال کننده ای هست ؟ و آیا کسی هست که طلب آمرزش کند ؟ »

ماه رمضان یک دانشگاه انسان سازی است که همه انحرافات فکری و شهوانی و غضبی و دنیایی انسان را از بین مبرد . ماه رمضان ماه ضیافتی است که میزبانش خداست و نمک خوردن نمکدان شکستن ، از انصاف و مروّت به دور است . ازعظمت های این ماه همین بس که خداوند آن را از هزار ماه برتر دانسته  ،و شب قدر را که شب تقدیر امور بندگان است ، در این ماه قرار داده است . رمضان ماه بهار عبادت واطاعت است و آن گونه که پیامبر گرامی اسلام (ص) فرموده : «نَومُ الصّائِمِ عِبادَهً»؛حتی خواب دراین ماه عبادت است .

همه چیز این ماه با دیگر ماهها تفاوت دارد . از نظر عبادی ،اعمال این ماه چندین برابر ماههای دیگر است ف همان گونه که ثواب اعمال آن نیز برای مؤمنان چند ین برابر ثبت می گردد . « وَنَفَسُهُ تَسبیحً» نفس کشیدن روزه دار نیز در این ماه تسبیح وتقدیس خداست . روزه به فرمایش رسول خدا (ص) همچون سپری است که انسان را از اتش دوزخ حفظ می کند . زیرا روزه آتش شهوت وغضب را مهار می کند ، که هردو موجب قرار گرفتن انسان در اتش دنیا و آخرت اند .

پس خوشا بحال کسانی که این ماه را با قرائت قرآن وتسبیح و تحلیل ذات حق پشت سر می گذارند و به مجالس پند وارشاد رفته شبهای اَحیاء با شب زنده داری قلب خویش را صفای بیشتر می بخشند  التماس دعا  

آموخته ها

آموخته ام… با پول می شود: خانه خرید ولی آشیانه نه، رختخواب خرید ولی خواب نه، ساعت خرید ولی زمان نه، می توان مقام خرید ولی احترام نه، می توان کتاب خرید ولی دانش نه، دارو خرید ولی سلامتی نه، خانه خرید ولی زندگی نه،   می توان قلب خرید، ولی عشق را نه.

آموخته ام … تنها کسی که مرا در زندگی شاد می کند کسی است که به من می گوید: تو مرا شاد کردی

آموخته ام …  مهربان بودن، بسیار مهم تر از درست بودن است

آموخته ام …  هرگز نباید به هدیه ای از طرف کودکی، نه گفت

آموخته ام … همیشه برای کسی که به هیچ عنوان قادر به کمک کردنش نیستم دعا کنم

آموخته ام … مهم نیست که زندگی تا چه حد از شما جدی بودن را انتظار دارد، همه ما احتیاج به دوستی داریم که لحظه ای با وی به دور از جدی بودن باشیم

آموخته ام … گاهی تمام چیزهایی که یک نفر می خواهد، فقط دستی است برای گرفتن دست او، و قلبی است برای فهمیدن وی

آموخته ام … راه رفتن کنار پدرم در یک شب تابستانی در کودکی، شگفت انگیزترین چیز در بزرگسالی است

آموخته ام …  زندگی مثل یک دستمال لوله ای است، هر چه به انتهایش نزدیکتر می شویم سریعتر حرکت می کند

آموخته ام …  پول شخصیت نمی خرد

آموخته ام …  تنها اتفاقات کوچک روزانه است که زندگی را تماشایی می کند

آموخته ام …  خداوند همه چیز را در یک روز نیافرید. پس چه چیز باعث شد که من بیندیشم می توانم همه چیز را در یک روز به دست بیاورم

آموخته ام …  چشم پوشی از حقایق، آنها را تغییر نمی دهد

آموخته ام …  این عشق است که زخمها را شفا می دهد نه زمان

آموخته ام …  وقتی با کسی روبرو می شویم انتظار لبخندی جدی از سوی ما را دارد

آموخته ام …  هیچ کس در نظر ما کامل نیست تا زمانی که عاشق بشویم

آموخته ام …  زندگی دشوار است، اما من از او سخت ترم

آموخته ام …  فرصتها هیچ گاه از بین نمی روند، بلکه شخص دیگری فرصت از دست داده ما را تصاحب خواهد کرد

آموخته ام …  لبخند ارزانترین راهی است که می شود با آن، نگاه را وسعت داد

چارلی چاپلین

چگونه پایان نامه تحصیلی راتدوین کنیم

پایان نامه تحصیلی یا پروژه را چگونه تدوین کنیم!

مقدمه

برای نوشتن یک پایان نامه یا پروژه تحصیلی در یک چارچوب علمی محقق ناگزیر به رعایت اصولی است که هم نگارش مطلب برای وی آسانتر شود و هم مطالعه آن برای دیگران به سادگی امکان پذیر باشد این اصول سه گانه به شرح ذیل میباشند .

 
1) اصول تنظیم و تدوین مطلب
2) اصول نگارش و نوشتن مطلب
3) اصول منابع و مآخذ مطلب

 
اصول تنظیم و تدوین مطلب در پایان نامه ها :

معمولا یک پایان نامه تحصیلی به صورت زیر تنظیم میگردد :

 
1) صفحه عنوان
2) پیشگفتار و در صورت نیاز تشکر و قدر دانی
3) فهرست مطالب
4) فصل اول – طرح تحقیق
5) فصل دوم –پیشینه تاریخی تحقیق
6) فصل سوم _ روش تحقیق
7) فصل چهارم _ ارائه یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل آن
8) فصل پنجم _ خلاصه تحقیق و ارائه پیشنهادها
9) فهرست منابع و مآخذ
10) پیوست

1)عنوان تحقیق

عنوان تحقیق و صفحه اولین صفحه ای است که بیننده با آن واجه میشود و گاه روی جلد پایان نامه را در بر می گیرد و معمولا مشتمل بر اطلاعاتی به صورت ذیل است :
الف) عنوان پایان نامه
ب ) نام کامل استاد راهنما
ج ) نام کامل محقق یا محققین
د ) نام مرکز یا دانشگاهی که پایان نامه در آن تقدیم میگردد .
ذ ) نوع مدرک ( برای مثال : پایان نامه دوره کارشناسی ارشد صنایع دستی )
و ) تاریخ ارایه پایان نامه

2) پیشگفتار و تشکر و قدر دانی :

این بخش گر چه از ضروریات نیست ولی گاهی وجود آن لازم است که باشد و این قسمت میتواند شامل اطلاعات مختصر و مفیدی از هدف ، دامنه و وسعت تحقیق باشد که قبل از مطالعه کامل تحقیق به خواننده اطلاعاتی را در اینباره خواهد داد و تصویر و برداشتی از کل تحقیق را برای خواننده روشن میکند . محقق میتواند در پایتن پیشگفتار از فرد یا افراد با موسساتی که او را در انجام تحقیقش کمک و راهنمایی کرده اند ، سپاسگزاری کند .

 
3) فهرست مطالب :

فهرست مطلب که میتواند شامل یک یا چند صفحه باشد هدفی جز دادن دید و آگاهی از مطالب مندرج در پایان نامه به خواننده ندارد و خواننده را قادر خواهد ساخت به سرعت و دقت و سادگی ، مطلب دلخواه خود در پایان نامه را بیابد .

4) فصل اول _ طرح تحقیق :

 
طرح تحقیق یکی از ارکان اساسی و اصلی پایان نامه است و محقق قبل از آنکه به انجام تحقیق مبادرت ورزد ، باید این فصل را تهیه و تنظیم نماید و به سرعت استاد راهنما و یا هر فرئد دیگری که محقق قصد دارد نتایج تحقیق را به او گزارش دهد ، برساند . ÷س از تاید استاد راهنما محقق موظف است طبق طرح تنظیم شده در پی انجام تحقیق بر آید . مهمترین قسمتهای طرح تحقیق عبارتند از :
4-1- عنوان تحقیق ؛ باید شناختی دقیق و روشن از حوزه ی موضوع تحقیق را عرضه دارد و خالی از هرگونه ابهام و پیچیدگی باشد .
4-2-مقدمه یا تاریخچه ای از موضوع تحقیق : در این قسمت مختصری از نظرات و تحقیقات مربوط به موضوع و یا مسایل و مشکلات حل نشده در این حوزه و همچنین توجه و علاقه جامعه به این موضوع اشاره میشود .
4-3-تعریف موضوع تحقیق : در این قسمت محقق موضوع مورد علاقه و یا نیاز احساس شده خود را در حوزه تحقیق بیان میدارد و عوامل موجود در موقیعت را تعریف و تعیین میکند .
4-4-هدف یا هدفهای کلی و آرمانی تحقیق : این قسمت باید با جملات مثبت و کلی طرح شود و ازطولانی شدن مطالب پرهیز شود
4-5-روش انجام تحقیق : در این قسمت پژوهشگر روش کاری خود را بیان میدارد و شیوه های گوناگونی را که در گرد آوری مطالب خود به کار برده ذکر میکند و همچنین اگر روش آماری خاصی را در تهیه و تدوین اطلاعات به کار برده آن شیوه را بیان میکندو بیان آن یکی از ملزومات است .
4-6-اهمیت و ارزش تحقیق : با توجه به تشابه این قسمت از طرح تحقیق با تعریف موضوع تحقیق که در آن محقق نیاز خود را در آگاهی به نتایج مطالعه عنوان میسازد ، در این قسمت منابع شخصی یا علمی که از خاتمه تحقیق به محقق دست میدهد ، بحث میشود .
4-7- محدودیت های تحقیق : محدودیت هایی که کنترل آن از عهده محقق خارج است مانند انتخاب نوع بافته ها و یا زیر اندازها و دیگر محدودیت هایی که کنترل آن در دست محقق است مانند موضوع و محل تحقیق و ...
4-8- تعرف واژه ها : در این قسمت محقق باید واژه هایی که ممکن است برای خواننده آشنا نباشد تعریف کند مثلا در منطقه ای گره، ایلمک و در منطقه ای دیگر خفت و در جاییی دیگر به واژه ای دیگر خوانده میشود محقق باید واژه های نا آشنا را در این بخش معنی کند .
4-9-خلاصه فصلها: در این قسمت خلاصه ای اشاره وار از فصلهای آتی آورده میشودتا خواننده بتواند تصویری واضح از دیگر قسمتهای پایان نامه در ذهن خود ترسیم کند .
این مطالب میتواند اگر درست بیان شود فصل اول پر باری را برای تحقیق ما محیا سازد !

5)فصل دوم پیشینه تاریخی موضوع تحقیق :

این فصل حاوی خلاصه ای از مطالعات انجام شده در با ره موضوع تحقیق است این بخش از تحقیق یکی از ارکان اصلی و به تعبیری دیگر یکی از پایه های تحقیق میتواند باشد اگر محقق از ÷یشینه مطالعاتی تحقیق آگاهی داشته باشد به دنبال موضوعات تکراری نخواهد رفت و حتی میتواند با دلایل و برهان های ریشه دار و با پایه به نقد آثار گذشته بپردازد .

6)فصل سوم روش تحقیق :

 
در این قسمت معمولا به تفصیل در باره مطالبی به قرار ذیل بحث میشود:

 
الف) روش تحقیق در این قسمت محقق به توضیح و توجیه روش تحقیقی خود می پردازد و انواع مختلف روشهای تحقیقی ، هدف و موضوع پژوهشی خود ، مناسب دانسته است می پردازد.

ب) آزمودنی ها در این قسمت محقق به سوالاتی از قبیل :
1) آزمودنیها شامل چه اشخاص یا آیتمهایی هستند ؟  مثال او میگوید آزمودنیهای ما فقط شامل گبه بود.
2) تعداد آزمودنیها چند تا بود ؟ مثلا 500 نمونه گبه و حتی میتواند فرد هم باشد مانند : 500 نفر بافنده گبه .
3) با توجه به موضوع و هدف آیا افراد یا تعداد انتخاب شده مناسب هستند ؟ محقق باید با دلایل و برهانهای قاطع این بخش را برای خواننده ثابت کند و بقولی هدف خود را با عمل هماهنگ سازد .
4) نوع گزینش و تقسیم آزمودنیها به چه ترتیب صورت گرفته است ؟ محقق باید به این موضوع اشاره کند که موارد انتخاب شده به چه دلیل منتخب نگارنده بوده است و چرا مثلا به جای گبه از گلیم استفاده نکرده و ...
5)آزمودنیها از چه خصوصیات ویژه ای برخوردار هستند ؟ پژوهشگر باید به خوانندگان بگوید که خصوصیات آیتمهای انتخابی چه بوده است که او آنها را انتخاب کرده است او باید ویژگیهای انتخاب موضوعات مورد بحث خود را برای خواننده مشخص کند برای مثال بگوید چون میخواستیم نوع گره کاربردی در گبه ها را بررسی کنیم 500 نمونه گبه را انتخاب کردیم و یا ...

ج) روش جمع آوری اطلاعات : پژوهشگر پس از تعیین روش تحقیق باید روش جمع آوری اطلاعات را برای خواننده بیان کند که میتواند با استفاده از شیوه های مشاهده ، مصاحبه ، میدانی ، پرسشنامه ای وکتابخانه ای و یا حتی اینترنتی باشد .

د) متغیر های مستقل و وابسته : در این قسمت محقق به طور جدا گانه متغیر های متغیر های مستقل و وابسته را تعیین و تعریف میکند و با این کار هم مسیر مطالعه خود را مشخص میسازد و هم برای محقق دیگری این امکان را به وجود می آورد که در صورت تمایل ، بتواند در تحقیق مشابه همین متغیر ها را مورد بررسی قرار دهد .

 
ذ- روش اماری : در این بخش محقق باید از شیوه آماری بکار رفته در تحقیقش یاد کند و ضمن توصیف روش آماری استفاده شده در تحقیق به وضوح و خارج از هر گونه ابهام و پیچیدگی فرمولها و سطوح معنی دار به کار رفته در تحقیق را بیان دارد برخی از روشهای آماری که در کاهای تحقیقاتی عبارتند از :
1) فراوانی و درصد
2) ضریب همبستگی
3) آزمون – تی
4) آزمون – اف

7- فصل چهارم – یافته ها و تجزیه و تحلیل آنها :

 
این فصل در واقع هسته اصلی تحقیق است و احتمالا مشتمل بر بحث های کلامی ، جدولها ، شکلها ، نمودارها و نیز تجزیه و تحلیل اطلاعات است .

 
8- فصل پنجم – خلاصه تحقیق و پیشنهادها :

این فصل شامل دو قسمت اصلی ، یکی خلاصه تحقیق و دیگری پیشنهادها ست .

 
الف- این بخش یکی از مشکلترین بخشهای پایان نامه است . یک خلاصه مناسب ترکیبی از دو نوع اطلاعات است :
1_ اطلاعات و یافته هایی که محقق از تحقیق جاری خویش به دست آورده است .
2_ اطلاعات و یافته هایی که محقق از طریق مطالعه تحقیقات و نوشته های دیگران جمع آوری کرده است و کلا در نوشتن پایان نامه ، رعایت نکات زیر حائز اهمیت است :
الف) ارائه یافته ها و نتایج برجسته به صورت منظم .
ب ) استفاده از یافته های تحقیق جازی برای تایید یا رد فرضهای تحقیق
ج ) بکار گیری مطالب مندرج در فصل پیشینه تاریخی در رد یا تایید تحقیق (هرجا که لازم بود ) .
پیشنهاد ها :
تحقیقاتی که در زمینه های مختلف از جمله فرش دستباف صورت میگیرد لزوما باید با پیشنهاد هایی همراه باشد که در بهینه سازی رنگرزی ، بافت ، طراحی و در نهایت به سازی تولید فرش انجامد .
این بخش که به ازائه راهکارها میپردازد خواهد توانست بخشی از موانع را متلاشی کند و برای مسئولان چراغ راهی باشد.

9- فهرست منابع و مآخذ :

 
در این قسمت تمام منابع و مآخذ ، از قبیل کتابها ، مقاله ها ، مجله ها ، رساله های چاپ شده و چاپ نشده را به ترتیب حروف الفبای نام فامیل و نویسنده و یا مترجم و به صورت در هم از نظر نوع آنها نوشته میشود .

 
10- پیوست :

شامل مطالب و مدارکی است که در درک و فهم خواننده از پایان نامه کمک چندانی نمیکند و میتوان از پرسشنامه ها ، آزمونها ، نامه های نوشته شده به افراد و موسسات و سایر وسایل جمع اوری اطلاعات نام برد .

روان‌شناسی در قرآن

چند آیه در مورد موضوعات روان‌شناسی در قرآن وجود دارد؟منابعی برای روان‌شناسی در قرآن معرفی کنید.

پرسش:

1. چند آیه در مورد موضوعات روان‌شناسی در قرآن وجود دارد؟

2. منابعی برای روان‌شناسی در قرآن معرفی کنید.

پاسخ:

قرآن کریم کتابی است که برای هدایت انسان از جانب خداوند متعال نازل شده است.

در این مجموعه‌ی انسان‌ساز بیاناتی آمده است که با توجه به این که موضوع آن‌ها انسان و تربیت اوست، می‌توان آن آیات را در بردارنده‌ی موضوعی از موضوعات روان‌شناسی دانست.

در مورد آیات روان‌شناسی باید گفت: به علت گستردگی موضوع روان‌شناسی، شمارش آیات در این مورد سخت و دشوار است. ولی برخی با طرح موضوعات مختلف روان‌شناسی و بیان آیات مربوط به آن موضوعات؛ حدود هفتصد آیه1 را در این موضوع بر شمرده‌اند. که البته این رقم و موضوعات ذیل آیات آن، جای تأمل دارد، ما در اینجا تعدادی از مهم‌ترین آیات مطرح شده در مجموعه‌های مختلف را با ذکر موضوع آیه در ذیل می‌آوریم:

1. ارزیابی شخصیت براساس روان‌شناسی:

در داستان حضرت سلیمان می‌خوانیم:

«وَإِنِّی مُرْسِلَةٌ إِلَیْهِم بِهَدِیَّةٍ فَنَاظِرَةٌ بِمَ یَرْجِعُ الْمُرْسَلُونَ فَلَمَّا جَاءَ سُلَیْمَانَ قَالَ أَتُمِدُّونَنِ بِمَالٍ فَمَا آتَانی اللَّهُ خَیْرٌ مِمَّا آتَاکُمْ بَلْ أَنتُم بِهَدِیَّتِکُمْ تَفْرَحُونَ»2

« و در واقع من هدیه‏اى به سوى آنان مى‏فرستم، پس بنگرم که فرستادگان با چه چیزى باز مى‏گردند.»

36. و هنگامى‏که (فرستاده ملکه) نزد سلیمان آمد، (سلیمان) گفت: «آیا [مرا] با مال امداد مى‏رسانید؟! پس آنچه خدا [به من‏] داده، بهتر است از آنچه به شما داده است؛ بلکه شما فقط به هدیه خود شادمان مى‏شوید.»

2. شخصیت:

در سوره‌ی اسراء آیه‌ی 84 می‌فرماید:

«قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلَى‏ شَاکِلَتِهِ فَرَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَى‏ سَبِیلاً»

بگو: «همه بر طبق (روش و خُلق و خوى) خویش عمل مى‏کنند؛ و پروردگارتان داناتر است، به کسى که او ره‏یافته‏تر است.»

توضیح: «شاکله» از ماده «شکل» به معنای «مهار کردن حیوان» است.3 به خود مهار «شکال» گفته می‌شود و از آنجا که روحیات و سجایا و عادت‌های هر انسانی او را به رویه‌ای خاص مقید می‌کند به آن «شاکله» گویند.4

3. واکنش‌های روانی، افشاگر راز درون:

خداوند متعال در این باره می‌فرماید:

«وَإِذا مَا أُنزِلَتْ سُورَةٌ نَظَرَ بَعْضُهُمْ إِلَى‏ بَعْضٍ هَلْ یَرَاکُم مِنْ أَحَدٍ ثُمَّ انصَرَفُوا صَرَفَ اللّهُ قُلُوبَهُمْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَیَفْقَهُونَ»5

«و هنگامى که سوره‏اى فرو فرستاده شود، برخى آن (منافق)ان به برخى (دیگر) نگاه مى‏کنند (در حالى که مى‏گویند:) آیا هیچ کس شما را مى‏بیند؟ سپس منصرف مى‏شوند (و بیرون مى‏روند)؛ خدا دل‏هایشان را (از رحمت) منصرف ساخته؛ بخاطر آنکه آنان گروهى هستند که فهم عمیق نمى‏کنند.»

در این آیه نیز به خوبی نشان داده شده است که حرکت‌های منافقان در هنگام نزول قرآن به گونه‌ای بود که از احساس خطر آنها حکایت می‌کرد؛ به عبارت دیگر با نزول قرآن واکنش‌های غیرارادی همراه با ترس که از نفاق آنها نشأت گرفته بود از آنها بروز می‌کرد. این واکنش‌ها بیان‌گر درون ملتهب و نگران منافقان بود.6

4. تقسیم شخصیت براساس عقیده:

از جمله مباحث روان‌شناسی شخصیت، تقسیم موضوع براساس معیارهای گوناگون جهت بررسی دقیق‌تر موضوع می‌باشد.

در قرآن کریم با توجه به اهمیت این موضوع، شخصیت به سه دسته «مؤمن»، «کافر» و «منافق» تقسیم شده است و در موقعیت‌های گوناگون، ویژگی‌های هر کدام به خوبی بیان شده است. این تقسیم در اول سوره‌ی بقره آیات اول تا بیستم بیان شده است.

5. روان‌شناسی رنگ‌ها:

از جمله مباحث روان‌شناسی که در سال‌های اخیر به آن توجه بیشتری شده است روان‌شناسی رنگ است. این موضوع در آیاتی از قرآن از جمله آیه‌ی:

«قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا لَوْنُهَا قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ صَفْرَاءُ فَاقِعٌ لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِینَ»7

گفتند: «براى ما از پروردگارت بخواه تا براى ما روشن بیان کند که رنگ آن (گاو) چگونه است؟» (موسى) گفت که او مى‏گوید: «در حقیقت آن گاوى زرد است که رنگش یکدست است، که بینندگان را شاد سازد.»

در این آیه سخن از گاو زرد رنگی است که هر بیننده‌ای، با دیدن آن شادی درونی پیدا می‌کند.

کلمه «تسرّ» به معنای خوشحالی حقیقی و درونی می‌باشد.8 چرا که از ماده «سرّ» به معنای «پنهان» گرفته شده است. این شادی ممکن است آشکار نشود. لذا از ماده «فرح» استفاده نکرده است. ذکر این نکته لازم است که نقیض «سر»، «حزن» است و نقیض «فرح»، «غم» و اندوه است.

از طرفی با بررسی های انجام گرفته «رنگ زرد» باعث آرامش و سرور باطنی انسان می‌شود لذا معمولاً در خوابگاه‌های روان درمانی، از رنگ زرد برای لباس‌های بیماران استفاده می‌شود.9

6. روان‌شناسی رشد:

1 ـ 6. رشد در کودک و مراحل آن.10

«وَاللَّهُ أَخْرَجَکُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَیْئاً وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»11

«خداوند شما را از رحم مادرانتان بیرون آورد در حالی که هیچ نمی‌دانستید، و به شما گوش و چشم‌ها و قلب عطا فرمود تا اینکه شکر به جا آورید.»

2 ـ 6. رشد زبان:

«خلق الانسان علّمه البیان»12

«انسان را خلق کرد، به او گفتار را تعلیم داد.»

توضیح: مرحوم علامه طباطبایی(ره) در این مورد می‌نویسند:

«زبان ]تنها عامل[ ایجاد آوا توسط سیستم آوایی بدن، و یا چند گونگی صوت در انسان نیست بلکه انسان با الهامی که از سوی خدای بزرگ به او شده توانایی یافته که با کاربرد حروف و ترکیب آنها واژه‌ای بسازد که رساننده معنایی خاص باشد و بدان وسیله آن چه را حس و ادراک مخاطب به آن نمی‌رسد مجسم سازد...»13

3 ـ 6. عوامل موثر در رشد زبان:

در رشد زبان یک سلسله عوامل مادی که قابل اثبات در آزمایشگاه‌ها می‌باشد دخالت دارد. که برخی از این عوامل عبارتند از: تلویزیون، رسش بدنی، سلامت بدن، هوش، محیط خانواده و...14

ولی در قرآن از آن جا که علت را منحصر در ماده نمی‌داند علت «غیرمادی» را برای رشد زبان برخی افراد ثابت می‌داند و می‌فرماید:

«وَیُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَکَهْلاً وَمِنَ الصَّالِحِینَ»15 و آیه «کَیْفَ نُکَلِّمُ مَن کَانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیّاً»16

و در گهواره و میان سالی با مردم سخن خواهد گفت.» «چگونه با کودکی که در گهواره است سخن گوییم...»

این «علت غیرمادی»، «اراده خداوند» است که به صورت اعجاز در حضرت عیسی(ع) تجلی کرده است.

4 ـ 6. خانواده:

خانواده از عوامل مؤثر در رشد انسان است. قرآن کریم با تأکید بر ایجاد خانواده‌ی سالم و آرام، بر این نکته تاکید کرده است و می‌فرماید:17

«وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجاً لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ»18

«و از نشانه‏هاى او این است که همسرانى از (جنس) خودتان براى شما آفرید، تا بدان‏ها آرامش یابید، و در بین شما دوستى و رحمت قرارداد؛ قطعاً در آن‏[ها ]نشانه‏هایى است براى گروهى که تفکّر مى‏کنند.»

5 ـ 6. رشد شخصیت:

تأکید قرآن بر این نکته که محرومیت جنسی لزوماً موجب آسیب نیست. این نظریه بر خلاف نظریه‌ی «فروید» است ولی با نظر «مزلو» قابل تفسیر است.19

«وَلْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لاَ یَجِدُونَ نِکَاحاً حَتَّى‏ یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ»20

«و کسانى که (وسایل) ازدواج نمى‏یابند، باید خویشتندارى کنند تا خدا از بخشش خود آنان را توانگر سازد. و از میان آنچه (از بردگان) مالک شده‏اید، کسانى که خواستار (قرارداد آزادى =) مُکاتبه هستند، پس با آنان (قرارداد) مُکاتبه ببندید، اگر در (آزادى) ایشان نیکى مى‏دانید؛ و از مال خدا که به شما داده، به آنان بدهید. و کنیزان جوانسال خود را اگر پاکدامنى را مى‏خواهند، بر تجاوزکارى (= زنا) به اکراه وامَدارید، تا (کالاى) ناپایدار زندگى پست (دنیا) را بجویید؛ و هر کس آنان را (بر این کار) به اکراه وادار کند (و پشیمان شود،) پس بعد از اکراه آنان خدا بسیار آمرزنده [و] مهرورز است.»

قابل ذکر است که اسلام در مورد تنظیم مسایل جنسی در جامعه، اهمیت زیادی قایل است21 ولی همان طور که گفته شد لزوماً محرومیت جنسی را موجب آسیب نمی‌داند.

6 ـ 6. کفایت اجتماعی:

کفایت اجتماعی عبارت است از: «قابلیتی که کودک می‌تواند به وسیله‌ی آن از منابع محیطی بهره جوید و نتیجه‌ی رشدی خوبی به دست آورد.»22

از قرآن کریم نیز ویژگی نیاز به پیشرفت را در آدمی می‌توان استنباط کرد:

«یَاأَیُّهَا الْإِنسَانُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَى‏ رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاَقِیهِ»23

اى انسان! در حقیقت تو به سوى پروردگارت کاملاً تلاش مى‏کنى (و رنج مى‏کشى) و او را ملاقات مى‏کنى.

جمع‌بندی:

گفته شد قرآن کتابی است که برای تربیت انسان نازل شد و در مواقع ضرورت پرده از اسرار علمی موجود در طبیعت برداشته است. از جمله موارد اشاره شده آیاتی است که در موضوع روان‌شناسی نازل شده است. در متن مواردی را برای نمونه آورده‌ایم هر چند از نظر موضوع و از لحاظ آیات منحصر به موارد مذکور نیست.

معرفی کتاب:

منابع پیشنهادی در مورد موضوع روان‌شناسی و قرآن عبارتند از:

1. قرآن‌ و روان‌شناسی، محمد عثمان نجاتی، ترجمه عباس عرب، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1369.

2. روان‌شناسی اسلامی، علامه محمدتقی جعفری، انتشارات پیام آزادی، 1378.

3. رؤیا از نظر دین و روان‌شناسی، محمدرضا رضوان طلب، انتشارات شفق، 1379.

4. روان‌شناسی در قرآن کریم، امان الله خلجی موحد، مرکز نشر علوم و معارف قرآن کریم، 1383.

5. روان‌شناسی رشد، جمعی از نویسندگان (حوزه و دانشگاه)، نشر حوزه و دانشگاه، 1375.

1 . این عدد با توجه به شمارش آیات ارائه شده د رکتاب «قرآن و روان‌شناسی» نوشته دکتر «محمد عثمان نجاتی» می‌باشد.

2 . نمل / 35 و 36.

3 . مصباح المنیر، فیومی، ص 321، نشر دارالهجره، 1405 هـ .

4 . تفسیر نمونه، ج 12، ص 247. نشر دارالکتب الاسلامیه، چاپ 14، سال 1376.

5 . توبه / 127.

6 . نمونه، ج 8، ص 204، چ 18.

7 . بقره / 69.

8 . معجم الفروق اللغویه، ابی هلال عسکری و سید نور الدین جزایری، ص 277، نشر موسسه نشر اسلامی، سال 1412.

9 . روان‌شناسی رنگ‌ها، ماکس لوشر، ص 87، نشر حسام.

10 . روان‌شناسی رشد (2) با نگرش به منابع اسلامی، جمعی از نویسندگان، ج 2، ص 636، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.

11 . نحل / 78.

12 . الرحمن / 4 و 3.

13 . المیزان، علامه طباطبایی، ج 19، ص 95 و 96.

14 . همان، ص 717.

15 . آل عمران / 46.

16 . مریم / 29.

17 موارد دیگر: لقمان / 12 تا 17 و نساء / 34 و 35.

18 . روم / 21.

19 . همان / 978.

20 . نور / 33.

21 . انفال / 73.

22 . همان، ص 965.

23 . انشقاق / 6.